ارزیابی روند احتمالی تغییرات اختلاف دمای شبانه روزی در برخی اقلیم های خشک کشور طی پنج دهه گذشته

اقلیم یک عامل بسیار مهم و محدود کننده در تولیدات کشاورزی می باشد. مطالعه اختلاف دمای شبانه روزی یکی از پارامترهای مهم در ارزیابی تغییر اقلیم و محیط زیست در یک منطقه می باشد. این پارامتر از اختلاف دمای حداکثر و دمای حداقل شبانه روز محاسبه می شود. در این مطالعه، روند تغییرات اختلاف دمای شبانه روزی (dtr) در 11 ایستگاه سینوپتیک کشور مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. ایستگاه ها دارای 50 سال داده پیوسته در دوره آماری 1956-2005 بودند و از نظر مکانی در سطح کشور دارای توزیع مناسبی می باشند. جهت تعیین نوع اقلیم ایستگاه ها، روش یونسکو مورد استفاده قرار گرفت، و طبق این روش اغلب ایستگاه ها دارای اقلیم خشک و نیمه خشک بودند. جهت بررسی همگنی داده ها، آزمون run-test و جهت بررسی نرمال بودن سری زمانی داده ها، آزمون کلموگروف-اسمیرنوف استفاده گردید. مطالعه روند و معنی داری پارامتر dtr، با استفاده از آزمون ناپارامتریک من-کندال و رگرسیون خطی در سطح معنی داری 95 درصد و در دو مقیاس ماهانه و سالانه، صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که 18 درصد از ایستگاه ها توسط آزمون من-کندال و رگرسیون خطی هیچ روند معنی داری برای dtr نشان ندادند، ولی 82 درصد بقیه ایستگاه ها در اغلب ماه ها دارای روند منفی بودند. البته این ایستگاه ها در برخی ماه ها فاقد روند در اختلاف دمای شبانه روزی بودند. بررسی ها وجود هماهنگی 95.5 درصدی بین نتایج دو آزمون من-کندال و رگرسیون را تایید نمود. همچنین مقادیر شیب کاهشی به دست آمده از آزمون من-کندال نیز توسط روش رگرسیون خطی تایید شد. در این تحقیق با رگرسیون خطی ماه های با بیشترین و کمترین شیب مشخص شدند. میانگین شیب کاهشی روند dtr در ایستگاه های دارای روند حدود -0.445 درجه سانتیگراد در دهه به دست آمد. طبق نتایج به دست آمده روند کاهشی تغییرات dtr در ایستگاه های شمالی و مرکزی بیشتر از ایستگاه های جنوب کشور بود.